Tog het hy hom nooit voorgehou as ’n uitsluitlik lag-per-minuut man nie. Sy stryd teen verslawing en depressie was, en is, ’n Google-soektog ver.

Dieselfde tweeledigheid is in sy loopbaan te sien X van die lag tot die traan, van die manjifieke tot die makabere. En dikwels tussenin X die bewustheid van die dood; soms ’n skim, soms ’n daadwerklike, selfs lagwaardige teenwoordigheid.

In die rol van dr. Hunter Adams in die fliek Patch Adams vra Williams: “Wat is verkeerd met die dood, meneer? Waarvoor is ons so dodelik bang? Hoekom kan ons nie dood met ’n sekere mate van menslikheid en waardigheid en ordentlikheid en, hemel behoede ons, miskien selfs humor benader nie? Dood is nie die vyand nie  . . . As ons ’n siekte gaan bestry, laat ons een van die vreeslikste siektes van almal (aanpak), apatie.”

Komediant nie altyd grapjas

Het Robin Williams gevoel hy het die stryd teen afsydigheid verloor, teen depressie, teen verslawing? Het die trane te veel geword vir die nar? Een van die reaksies op Williams se dood was trouens die “o-die-nar-met-die-traan”-respons.

Dit is ’n veralgemening waarvoor ’n mens moet versigtig wees, sê Deon Binneman, ’n sielkundige van Durbanville.

“Tog kan ons nie daarsonder leef nie. Trouens, ek dink daar is dikwels ’n dodelike erns in goeie komedie. Iets, wat eintlik veel ernstiger is, word aan ons openbaar op ’n lighartige manier.

“Miskien vra goeie komedie juis iemand wat die donker emosionele kant ken en wat dit dan komies ‘vertaal’ sodat dit gehoor kan word.

“ ’n Komediant is nie noodwendig ’n grapjas nie.”

Net ’n grapjas was Robin Williams beslis nie. Van aangrypende spel in rolprente soos Dead Poets Society en Good Will Hunting en die dolle kaperjolle van sy genie in Aladdin tot sy onrusbarende vertolkings in Insomnia en One Hour Photo, was hy ’n geleier van die menslike toestand in al sy kompleksiteit.

’n Mens wil dan vra, sal die regte Robin Williams asseblief opstaan, tot jy opnuut besef die regte Robin Williams het finaal gaan lê. Maar miskien lê die sleutel tot sy nalatenskap juis in sy kompleksiteit.

“In ’n samelewing waar daar dikwels van ons verwag word om altyd ons gelukkige maskers te dra, kan ek aan niks beter dink as om eerlik met jouself te wees nie,” sê Binneman. “Aanvaar jouself met al die positiewe en negatiewe aspekte van jou menswees. Dit is bevrydend om te weet dat ’n mens multidimensioneel is; dat ons kan lag en kan huil, dat ons kan hoop en wanhopig kan wees. Ons sal die wêreld ’n guns bewys as ons onsself en ander toelaat om volledig die mens te wees wat ons is.”

Saam met Williams se kompleksiteit, is sy kosbaarste les miskien ’n soort diep kwesbaarheid wat ons almal uiteindelik deel. In die tydskrif Vanity Fair skryf Glenn Kenny verlede week: “Omdat hy uiteindelik die stryd verloor het teen een van die dinge waarteen hy geveg het, maak nie (van Robin Wil­liams) minder van ’n held nie. Dit maak van hom ’n mens wat op ’n manier selfs meer soos ’n kleinood bewaar moet word, en ’n mens wat onthou moet word deur enigiemand wat al ooit deur depressie en verslawing geraak is. Dit is ’n herinnering om waaksaam te wees, om aandag te skenk, om liefdevol te wees, om sorgsaam te wees. 

Ons is almal geseënd om in die wêreld te wees in ’n tyd toe Robin Wil­liams daar was. Hoe smag ’n mens daarna dat ons dit aan hom kon oordra op ’n manier wat ’n verskil sou maak.”