Tyd stel ons in staat om gebeure in ’n sekere volgorde te rangskik, terwyl kalenders en horlosies ons help om tyd in hanteerbare porsies op te breek. Dit bied vir ons ’n verwysingspunt waarvolgens ons dinge kan reël. 

Om tyd te verstaan, moet jou kind begryp dat gebeure ’n bepaalde volgorde het, dat sekere goed voor of ná ander gebeur, dat daar iets soos gister, vandag en môre is, en ook ’n verlede, hede en toekoms. Sy moet agterkom daar is ’n gereeldheid van gebeure (ons eet drie keer ’n dag), ’n ritme (weekliks of maandeliks) en dat tyd gemeet kan word in eenhede soos jare, maande, dae, ure, minute en sekondes. Sy moet ook ’n woordeskat ontwikkel om haar te help beskryf wat in tyd gebeur. 

Teen graad 1 sal jou kind verskeie tydsbegrippe goed onder die knie hê, maar tyd is nie iets wat jou kind binne ’n middag kan verstaan nie. Die meeste sesjariges kan nog nie ’n horlosieinterpreteer nie. Eintlik word diemeeste kinders eers tussen sewe en10 jaar werklik vaardig met ’n horlosie of kalender omdat hulle dan eers oor die nodige wiskundige vaardighede beskik om tyd met gemak te volg.

Om die horlosie te volg

Die meeste kinders sal in graad 1 nog sukkel om die horlosie te volg. Jy kan jou kleinding wel help om die verband tussen die verloop van tyd en ’n horlosie te verstaan. Doen dit deur jul eie horlosie te maak:

  • Trek op ’n papierbord strepies om die horlosie van 1 tot 12 aan te dui. Wys haar waar om te begin om 1 tot 12 op die gepaste plekke te skryf.
  • Maak die wysers en heg dit met wondergom of ’n lêerknopie vas sodat sy dit kan stel. 

Verduidelik dat die kort armpie die uur aanwys en demonstreer hoe dit in die rondte draai.

Verduidelik dat die lang wyser wys hoe ver in die uur jy is. Dit doen ons deur na die minute te kyk. 

Die lang wyser moet een volle keer in die rondte draai voor die kort wyser een uur kan aanskuif. Wys dit op haar self­gemaakte horlosie.

Verduidelik dat ’n minuut opgedeel is in sekondes. As jou kind al tot 60 kan tel, kan jy haar vra om een keer stadig tot by 60 te tel: Dis so lank as wat een minuut is.

Moenie verwag dat jou kind dadelik sal verstaan hoe dit werk nie. Herhaling is die beste manier om jou kind oor tyd te leer.

Die meeste sesjariges sukkel nog om te verstaan wat alles op ’n horlosie aangaan.

Leer tydwoorde aan

Teen die einde van graad 1 moet kinders al tydwoorde soos vroeg, laatoggend, middag en nag gemaklik kan gebruik. Hulle moet gebeure in volgorde kan rangskik met woorde soos gister, vandag en môre, en verjaardae op ’n kalender kan aanteken. 

Hulle moet eenvoudige vragies kan beantwoord oor dinge wat in die verlede gebeur het, verstaan dat daar ’n verskil is tussen die hede en die verlede, en kan gesels oor voorwerpe wat die verlede verteenwoordig soos foto’s. 

Hulle moet ook hul eie ouderdom met dié van ander mense kan vergelyk.

Jare, maande, weke en dae

Hang ’n kalender waar sy gereeld daarna kan kyk. Wys op die kalender dat daar 12 maande in ’n jaar is en sing saam die Klopseliedjie ”Januarie, Februarie, Maart”.

Skryf die dae van die week uit en teken ’n prentjie by elke dag van iets wat jou kind daarmee verbind. Byvoorbeeld: Maandag gaan ons skool toe, Dinsdag is ons lui, Woensdag is dit rugby en Donderdag is ons bly, want Vrydag is dit naweek, en dan is ons weer vry! Saterdag is lekkerdag en Sondag is dit kerk en moet ons rus. 

Tydspeletjies
  • Sit jul tuisgemaakte horlosie teen ’n muur vas waar julle dit gereeld kan sien. Vra vragies: Wat is die doel van die kort arm? En van die lang arm? Hoe ver moet die lang arm draai voor die kort arm ’n plekkie aanskuif? Hoe lank is dit dan? ’n Hele 60 minute!
  • Stel ’n ou wekker elke keer op die uur. Op watter nommer is die kort armpie nou? En hoe laat is dit nou? Werk aanvanklik net met ure. As dit lyk of sy verstaan hoe dit werk, gee die wekker vir haar en vra haar hoe dit sal lyk as dit eenuur is, of tweeuur. Help jou kind om die kort wyser op die regte plek te sit. As sy die ure onder die knie het, kan jy begin met halfure en daarna kwartiere pak.
  • Laat jou kind die wekker op ’n uur stel om julle te herinner om iets te doen – sy sal dit baie geniet as dit jul gunsteling-televisieprogram inlui.
  • Stel ’n dagprogram op waarop jy horlosies teken wat aandui hoe laat sy wat doen, byvoorbeeld ’n horlosie met die uurwyser op sewe om aan te dui dis hoe laat sy soggens opstaan. Wys die ooreenkoms tussen jul muurhorlosie en die tekeninge. So sal jou kind self op die horlosie kan sien wanneer sy wat moet doen.
  • As jou kind die horlosie verstaan, kan jy vir haar afdrukke van ’n horlosie sonder wysers maak en vra dat sy sesuur of agtuur daarop teken. Later kan jy halfure en kwartiere bywerk.

Bevorder tydsbesef

  • Werk tydwoordjies by jul roetine in. Koppel tydsbegrippe waar moontlik aan werk­like gebeure om dit minder abstrak te maak, soos: Gister het ons geswem. Wat gaan ons môre doen? Volgende week is Carla se verjaardag. Oor drie maande is dit Kersfees. 
  • Laat jou kind tydsverloop ervaar. Sê sy het nog vyf minute om te speel voor sy bad. Wys haar op die horlosie hoe die wyser moet skuif en roep haar sodra vyf minute om is sodat sy kan voel hoe lank dit is.
  • Leer haar oor sekondes. Kies ’n groot wekker of horlosie en wys haar hoe die sekondewyser draai. Sy kan na die tikgeluide luister en op die ritme daarvan klap. Verduidelik dat elke tik ’n sekonde aandui. 
  • Oefen met ’n kookwekker. Laat haar ’n kookwekkertjie stel en kyk hoeveel speelgoed sy binne twee minute kan opruim.
  • Oefen met ’n stophorlosie. Laat jou kind meet en neerskryf hoe lank dit haar gekos het om te bad, aan te trek en tande te borsel. 
  • Speel skatspeletjies. Vra hoe lank sy dink dit sal duur om van die skool tot by die huis te ry en meet dit.
  • Skaf ’n maandkalender aan. Plak dit in jou kind se kamer op en bring die maand se aktiwiteite daarop aan. Teken belang­rike datums daarop aan en laat haar die slapies aftel na belangrike dae soos ’n verjaardag of uitstappie. (Wenk: Plakkers op ’n kalender werk wonderlik! Kyk of sy haar eie verjaardag of Kersfees kan uitwys.)
  • Maak ’n tydlyn. ’n Tydlyn kan help om die verloop van tyd te verstaan. Stel ’n fotografiese of prent-tydlyn op wat die verloop van haar dag uitbeeld. Gesels oor hoe haar dag verbygaan: Wat doen sy eerste? Wat doen sy alles in die oggend of middag? En saans? Maak ’n tydlyn van haar lewe met van baba­foto’s tot haar eerste skoolfoto. Plak die foto’s in volgorde en skryf die jaartalle by sodat sy kan sien hoe die jare verloop het.