Uitsittyd is ’n dissipline-tegniek wat bedoel is om jou peuter kans te gee om weer tot verhaal te kom as haar kop ’n bietjie uitgehaak het. Klein kinders bevind hulle dikwels in situasies wat vin­nig buite hul beheer raak en hulle weet nie hoe om daaruit te kom nie. Dis tipies dan dat stout gedrag of vloerstuipe kop uitsteek. Uitsittyd kan help. 

Hoekom uitsittyd?

Deur jou kind vir ’n rukkie te verwyder uit die geselskap, of van waar julle aan die speel was, wil jy dit by haar tuisbring dat goeie gedrag lekker voel en dat slegte gedrag glad nie lekker voel nie. Mettertyd sal sy gemotiveer voel om haar goed te gedra omdat sy dit self ook so verkies. Dis nie lekker om stout te wees nie! Uitsittyd is nie ’n straf nie – dis bloot bedoel om ’n gedragsverandering teweeg te bring. Julle kan dit ook afkoeltyd noem as dit vir jou beter klink. 

Vir wie is dit?

Uitsittyd kan doeltreffend ingespan word as jou peuter tussen 18 en 24 maande oud is, en werk tot op omtrent ses jaar. Voor 18 maande werk dit beter om maar net jou kind se aandag af te trek of haar te vang voor sy iets verkeerds doen en haar in ’n ander rigting te stuur. Ná ses jaar kan jou kind al logieser dink en redeneer en het sy hopelik al genoeg selfdissipline ontwikkel dat uitsittyd nie meer nodig is nie. 

Wanneer?

Gebruik uitsittyd wanneer jou kind regtig moedswillig stout is en beheer verloor het. Dis beslis nie bedoel vir wanneer sy vergeet het om “asseblief” te sê of iets per ongeluk omgestamp het nie. Hou uitsittyd vir wanneer sy maatjies slaan of kos aspris rondgooi om jou te tart, of wanneer sy aanhou met gedrag waaroor jy haar al berispe het. Dis vir gedrag wat sy baie goed weet verkeerd is. 

Waar? 

Kies ’n plek soos ’n hoekie, stoel of trappie, of ’n kamer waar sy alleen maar steeds veilig en naby jou kan wees, soos die waskamer by die kombuis, die gastetoilet of voorportaal naby die sitkamer of speelkamer. Hou die deur oop. Dit moet verwyder wees van waar julle is, maar jy moet steeds ’n ogie oor haar kan hou. Die idee is nie om tronkstraf in die kleine toe te pas of haar bang te maak deur haar toe te sluit nie. 

Hoe werk dit?

Jou kind word na die afkoelplek gestuur waar sy stil moet bly sit vir sowat een minuut vir elke jaar wat sy oud is. Sy sal nie noodwendig gedwee daar gaan sit wanneer jy dit beveel nie. Jy sal haar saaklik moet optel en daar gaan neerplak. Bly kalm, ferm, hou jou stem laag en sê: “Ek kan sien jy is kwaad, maar jy moet nou ophou skree.” Sit haar dan daar neer. Jy kan baie kortliks verduidelik hoekom, maar dis nie nou die tyd vir lang argumente nie. Moenie skel nie, maar jou stem en lyftaal moet duidelik sê “dié nonsens gaan nou end kry”. As sy opstaan voor die minuut om is, sit haar ferm terug. Sy sal gou die boodskap kry. Maar onthou, as die uitsittyd verby is, is dit verby. Vra jou kind om mooi jammer te sê, gee haar ’n drukkie en gaan op ’n normale trant aan met dit waarmee julle vroeër besig was. Sy sal waarskynlik ’n paar keer die grense toets en die gedrag herhaal. Sorg dat jy konsekwent bly! Later, wanneer alles oorgewaai het, kan julle gesels oor wat gebeur het en hoekom. Verduidelik dat die afkoeltyd bedoel is sodat sy kan nadink oor hoe sy haar moet gedra sodat almal in vrede saam kan lewe.

Hou dit positief!

Uitsittyd moenie jul enigste dissipline-tegniek wees nie. Dit moet saam met ’n hele reeks ander strategieë ingespan word om waarlik doeltreffend te wees. 

Die SA kindersielkundige Derek Jackson sê positiewe vaslegging is een van die mees onderbenutte dissipline-tegnieke. Wend ’n daadwerklike poging aan om jou kind gereeld oor goeie gedrag te prys. Fokus op al die goeie dinge wat sy doen en hou op om soveel klem op die ongewenste gedrag te plaas. Wat jou kind die heel graagste op aarde wil hê, is jou aandag. As sy dit net kry wanneer sy stout is, en geïgnoreer word wanneer sy soet is, moet jy mooi oor jou ouerskapstyl dink. 

Roetine en voorspelbaarheid is ook belangrik vir peuters sodat julle nie oor elke stukkie van die dag hoef vas te sit of te onderhandel nie. Derek beveel aan dat julle saam besin oor watter reëls en grense in jul huis belangrik is. Maak seker jul kind weet presies wat die gevolge van oortredings gaan wees. Hou die reëls min en die straf lig genoeg dat julle dit werklik sal uitvoer as sy oortree. Grense sal getoets word, en julle moet sterk kan staan.