Ons swem in ysige Arktiese waters en riviere wat wemel van piranhas om ons grense te toets. Ons swem vir plesier, vir oefening, vir genesing. [. . .] Ons evolusionêre voorgeslagte het vir oorlewing geleer swem; nou, in die 21ste eeu, is dit een van die gewildste aktiwiteite in die wêreld.” Só skryf Bonnie Tsui in haar boek Why We Swim.

Dís waarom ons swem, sê die menslike ysbeer Lewis Pugh, aktrise Tanya van Graan en “seekatfluisteraar” Craig Foster. Dís waarom ons terugkeer, weer en weer. Almal het as kinders die water geniet, maar mettertyd het swem vir hulle ’n ander betekenis gekry.

Craig Foster se rede

Dit lyk na net nog ’n fliek oor seediere. Dan, 20 minute ná die aanvang, word ’n tentakel uitgerol en Craig Foster se hand gegryp. ET? Nee, seekat! ’n Klein, nuuskierige seekat is die wysgeer in die Oscar-bekroonde dokumentêre rolprent My Octopus Teacher. Dis die verhaal van die ongewone band tussen haar en ’n uitgebrande Craig. Een wat mense dwarsoor die wêreld roer, en celebs wat hul reaksie verfilm en sweer hulle eet nooit, ooit weer seekat nie.

Vir langer as twee dekades het Craig dokkies gemaak. Suksesvol ook: Saam met sy broer, Damon, was hy regisseur van die veelbekroonde The Great Dance: A Hunter’s Story (2000) oor die San in die Kalahari. Maar skielik was hy onseker hoe om aan te gaan, sy fut uit. En dis na die see wat hy hom vir selfterapie gewend het. Hy’t weer begin duik, ’n kindertyd-vreugde. Craig het grootgeword in ’n houthuis aan die Kaapse kus 30 meter van die see af. Sy pa het hom in die yskoue water op sy rug geabba en leer duik. Daar was eindelose dae op soek na krappe, rotsvis en ander seeskatte.

Eerder as om te sit en tob het hy besluit om ’n jaar lank elke dag in die kelpwoud naby Simonstad te vryduik. Dis ’n wonderwêreld van oorvloed en biodiversiteit, tuiste van talle spesies wat nêrens anders gevind word nie. Op ’n dag kom hy ’n doodgewone seekat teë wat vir haaie wegkruip. Hy begin haar bewegings dophou en mettertyd reageer sy, groet hom, speel selfs met hom. Netflix se eerste oorspronklike Suid-Afrikaanse dokkie het vanjaar ’n Bafta (die Britse Oscars) losgeslaan en is ook ’n Oscar-wenner.

Die fliek omvat byna die wesentjie se hele kort lewe. Want juffrou seekat, wat hy nooit ’n naam gee nie, is reeds dood. ’n Gewone seekat word tussen een en ’n half en twee jaar oud. “Wat sy my geleer het, is dat jy deel is van ’n plek, nie ’n besoeker nie. Daar is ’n reuse-verskil,” sê hy met sy gelykmatige stemtoon.

“My seekat-onderwyser, hierdie manjifieke dier, het na my uitgereik, my waarlik vertrou. Sy het uit haar skuilplek gekom en sonder vrees vir my teenwoordigheid in die seewoud rondbeweeg. My in haar geheime wêreld toegelaat en my gedrag gewys wat ek nooit gedroom het ek sou sien  nie. Hoe meer ek van haar wêreld gesien het, hoe meer opgewonde het ek oor die natuur geraak.”

Craig het sonder duikpak begin duik, “want dit het my goed, lewend laat voel. Maar mettertyd het ek besef dat die kontak tussen vel en water my op ’n anderster manier waarlik met die onderwater-ekosisteem verbind. Selfs al dra ek net ’n dun rash vest teen die sonstrale, is daar ’n subtiele verskil.”

FOTO Robyn Walker

Moeilik om dit in woorde om te sit, maar vir hom baie werklik. Hoewel die storie in een intense jaar gebeur, het dit amper ’n dekade geneem om alles bymekaar te sit. Tydens sy sowat nege jaar in die koue Atlantiese  Oseaan het hy dokumenteer hoe die menslike liggaam by die koue aanpas.

En opgelet hoe die koue sy immuunstelsel verander. Hy het voorheen dikwels borsinfeksies en verkoue gekry, maar ná die eerste jaar het dit feitlik heeltemal verdwyn. Sy liggaam genees homself ook soveel vinniger.

Craig was in 2012 medestigter van The Sea Change Project (seachangeproject.com) – ’n groep van wetenskaplikes, storievertellers, filmmakers en omgewingsjoernaliste wat vrywillig jare van hul lewe gee om die oseaan te help beskerm. Dis mos die wilde Kaap van Storms, maar ook die Kaap van Goeie Hoop.