Foto's Greg Cox
Gregg Price, sy vrou, Nicola de Chaud, en hul twee honde Wolfie (van gemengde afkoms) en Alfa Giulietta (’n Italiaanse windhond)
WAAR Nieu-Bethesda in die Oos-Kaapse Karoo
GROOTTE 74 m² (stoep en galery uitgesluit)
Die kunstenaar Gregg Price het byna drie dekades gelede op Nieu-Bethesda verlief geraak, lank voor hy die twee aanliggende erwe waar sy naweekhuis en galery vandag staan, gekoop het. Helen Martins se Uilhuis het hom nog altyd geïnspireer; so ook die dramaturg Athol Fugard, wat baie van sy toneelstukke hier geskryf het. Daarom het Gregg gereeld wanneer hy tussen Johannesburg en die kus gereis het, op die dorp oorgebly.
Een aand tydens so ’n oornagstop het hy in Martinstraat gaan stap, en terwyl hy so opkyk na die sterre het hy besef sy aangetrokkenheid tot dié dorpie met sy stofstrate het tot iets veel dieper ontwikkel: “Daar het ’n band gevorm. Die natuur praat hier op ’n mistieke manier met my siel. Dis my omgewing; dis waar ek tuis voel.”
’n Mens kan jou indink hoe bly Gregg was toe ’n hoekerf in Martin-straat in 2014 in die mark kom, en sy aanbod aanvaar word. Daar was net een probleem: “Die ‘Te koop’-bordjie was op erf 222, die hoekerf, maar toe die titelakte opdaag, blyk dit ek het erf 221 langsaan gekoop. Ek was verstom! Dis juis die hoekerf wat ek wou koop sodat my galery sy eie ingang kon hê.”
’n Bietjie speurwerk deur Gregg se argitek, dr. Theresa Hardman, het aan die lig gebring dat die hoekerf waarop hy oorspronklik sy oog gehad het, ook te koop was uit ’n bestorwe boedel. Pleks van in die hof te gaan baklei oor sy vorige koop, het Gregg besluit dit sou die moeite werd wees om te wag dat die boedel afgehandel word – wat sy planne om ’n vakansiehuis hier te bou met sowat twee jaar vertraag het. Teen die tyd dat oordrag in Oktober 2016 plaasgevind het, het hy Nicola de Chaud, ’n TV-vervaardiger, ontmoet. Hulle is ’n jaar later getroud.
Die bouproses
Gregg was vasbeslote dat sy huis by die Karoo-landskap moes insmelt, pleks daarvan dat dit uitstaan. Daarom het hy Theresa gevra om ’n eenvoudige skuurtipe struktuur in ’n sagte, aardse palet en met ’n hoë plafon te ontwerp.
Bouwerk het in Februarie 2018 begin. Gregg, wat as jong man in die boubedryf gewerk het, het ’n plaaslike bouer aangestel: Tuis se Regruk met Flair-wenner van 2017, Justin Duckitt van Cuer Projects. Hul gedeelde liefde vir tegniese detail het hulle dadelik op goeie voet geplaas. Nadat Gregg terug is Johannesburg toe het die twee ’n gemaklike roetine van gereelde gesprekke op WhatsApp gevolg en altyd die humor gesien in enigiets wat nie heeltemal volgens plan verloop nie.
“Ná die vertraging met die titelakte was ek haastig om die bouery aan die gang te kry,” onthou Gregg, “en het ek Queenstraat in Johannesburg begin fynkam vir herwinde boumateriaal.” Hy kon ook nie wag om die galery se gewelvensters te laat maak nie. “Ek kan self tegniese tekeninge doen en het die venstersketse vir die vervaardiger sommer op skaal van die argitek se planne af geteken.”
Weens dié oorywerigheid het die huis ’n hoër dak gekry as wat beplan is. Toe Justin die dak begin bou, het die hoek van die gewelvensters tot ’n veel skerper helling gelei. “Dit het wel meer gekos, maar dinge het beter uitgewerk so,” sê Gregg. “Danksy die ekstra kophoogte kan ons nou gemakliker in die soldervertrek rondbeweeg as wat die oorspronklike planne sou toelaat.”
Kort voor die einde het nog ’n onderbreking uit ’n ietwat onverwagte oord gekom. Tuis wou die 2017-Regruk-wenners, Justin en sy lewensmaat Jacques Müller, op die stel van hul 1,2,3 Fix It!-televisiereeks in Kaapstad hê. Justin het twee terreinbestuurders aangestel en telefoniese vergaderings tussen ’n strawwe TV-produksie-skedule deur ingepas. Die huis was betyds klaar vir die opening van Gregg se galery in Desember 2018.
Met die klimaat in gedagte
Ondanks Nieu-Bethesda se yskoue winters en versengende somers is die huis heeljaar ’n gemaklike lekkerleefruimte. Dis deels te danke aan goeie isolering (50 mm-Aerolite Think Pink-vesel en ’n laag Sisalation) in die dak.
Verder kry die huis al die regmerkies vir goeie argitektuur: kruisventilering, ’n dak oor die stoep aan die noordekant wat in die somer skadu verskaf, nog ’n afdak aan die westekant wat die namiddagson keer, die hoë plafon, asook dakvensters waardeur warm lug kan ontsnap.
Theresa verduidelik: “In die Karoo moet ’n mens ’n gebou kan afsluit sodat die binneruimte koel bly in die warm somers, en warm gedurende die bibberkoue winters. Dis juis hoekom groter Karoo-wonings in kompartemente afgebaken kan word. ’n Kaggel binne is natuurlik onontbeerlik.
“Onderdakstoepe is in wese buitevertrekke. Dis perfek om in die somer buite in die wind af te koel, waar dit jou beskerm teen die son; op ysige wintersoggende kan jy weer heerlik daar in die son sit en bak. Hier is die dakhelling en -oorhange sorgvuldig bereken na gelang van die hoek van die son sodat ons in die winter sonlig aan die noordekant het, maar diep skadu in die somer.
“Karoo-geboue is gemik op ’n leefstyl eie aan die Karoo. Niks meer nie, en niks minder nie.”
[Respek vir konteks]
Eenvoudige strukture sonder pretensie is gepas in die Karoo, want hier is geen behoefte aan fieterjasies nie. So glo dr. Theresa Hardman, ’n geakkrediteerde professionele erfenispraktisyn en die argitek wat Gregg en Nicola se huis ontwerp het. Vir haar meestersgraad in argitektuur het sy twee jaar lank navorsing gedoen oor die geskiedenis en kenmerke van die Karoo-volksboukunde.
“Dis die landskap wat die belangrikste is, en die grootte van geboue word sensitief na gelang van die inwoners aangepas,” verduidelik sy. “By Gregg se huis kom die Karoo-tipologie na vore in sy eenvoudige langwerpige vorm, spits dak, stoepe onder dak, relatief klein vensters in verhouding tot muur-oppervlak, en dik mure.”
Dit verduidelik ook hoekom Gregg se motorhuis los van die huis staan. “Deur die twee geboue teen ’n hoek van 90 grade met mekaar te plaas, skep jy ’n privaat binnehof. As ons net eenvoudig die garage aan die huis gelas het, sou die algehele proporsies van die gebou lomp gewees het en nie in die dorp se konteks gepas het nie,” sê Theresa.
“Respek vir die algehele skaal en digtheid van die geboue op die dorp is noodsaaklik vir sensitiewe ontwerp. Goeie argitektuur neem altyd die konteks in ag, waar dit ook al is.”
Ter herinnering
Pas nadat Gregg en Nicola hier ingetrek het, is William, Gregg se oudste seun uit ’n vorige huwelik, oorlede. In hul stryd om hul verlies te verwerk het die paartjie na Frankryk gereis, waar hulle die labirint van die Chartres-katedraal bestudeer het tydens ’n kursus getitel “Anderkant die grense van verlies en smart”. In 2019 het hulle Cuer Projects gevra om ’n soortgelyke labirint van plaaslike klip as huldeblyk aan William te bou. “Nou deel ons die labirint-ervaring met die gemeenskap en besoekers wat deur Nieu-Bethesda ry.”
Jacques Müller Design jox.dsgn@gmail.com
Karoo Living 049 892 3744, facebook/Karoo
Living Merge Designs 011 782 2140
Theresa Hardman Architect 082 443 3840
Teken in en kry onbeperkte toegang tot 11 Afrikaanse tydskrifte en 35 koerante. Alles op een plek.
KIES JOU PAKKET
